به گزارش گروه ترجمه خبرگزاری حوزه روز گذشته همایش مدیریت اختلافات فقهی توسط مدیریت دارالافتاء‌های اهل سنت جهان و با مشارکت علما و نهادهای دینی مصر و سایر کشورهای اسلامی و بدون مشارکت جمهوری اسلامی ایران در مصر برگزار شد.

اسلام شایسته رهبری تمام بندگان و سرزمین ها است

شیخ نصر فرید محمد واصل عضو هیئت علمای الازهر و مفتی اسبق مصر در سخنان خود در این همایش گفت: حکمت و مشیت خدا این است که اسلام با تناسبی که با زمان و مکان دارد دین تمام پیامبران و انبیا از آدم تا محمد(ص) باشد و خدای متعال به دست آخرین پیامبر خود دین اسلام را برای بشر فرستاد تا دینی برای تمام بندگان و سرزمین ها و برای سامان دادن به امور دین و دنیای آنها تا روز قیامت باشد و البته اسلام تاکید دارد که اجباری در پذیرفتن دین نیست و کسی را وادار به پذیرش خود نمی کند.

وی ادامه داد: اراده و حکمت خدا همچنین بر این تعلق گرفته که پس از پیامبر اسلام و در دوره های پس از ایشان مردانی مؤمن و امانتدار که مورد تایید الهی هستند عهده دارد حفظ رسالت و دین و نگهداری آن از تحریف و تباهی باشند و این افراد هستند که اسلام و شریعت را از اندیشه های گمراه کننده و انحرافی حفظ می کنند و علما کسانی هستند که رسالت اسلام اعم از اعتقادات و احکام را حفظ کردند و به دست ما رساندند.

رئیس مؤسسه طابة از امارات: اصول فقه در حل اختلافات فقهی راهگشا است

در ادامه این همایش حبیب علی الجفری رئیس مؤسسه طابة از کشور امارات در سخنان خود گفت: هدف ما از بحث و نظریه پردازی در مورد اختلافات فقهی این است که بدانیم که عرصه فقه عرصه ای گسترده است و اوضاع کنونی امت اسلامی مشکلات و مسائلی را به همه ما عرضه می کند که یکی از این مسائل مقتضیات زمان و سرعت تغییر اوضاع در روزگار ما است و ما در پیشگاه خدای متعال در مورد دینی که به نسل جدید خود ارائه می دهیم بازخواست خواهیم شد و اگر امروز ما مشکل فقدان و غیبت گفتمان دینی خود از عرصه مسائل روز را حل نکنیم نسل های آینده به روحانیتی شبیه به موزه روبرو خواهند بود که تاثیری در زندگی ندارند.

رئیس مؤسسه طابة ادامه داد: در این زمینه ما نیازمند ابزارهایی هستیم که ما را در تعامل شایسته و به روز با اختلافات فقهی یاری برساند و علم اصول فقه از علوم عقلی است که در این زمینه می تواند راهگشا باشد.

جفری در پایان سخنان خود گفت: مشکل اصلی ما کسانی هستند که نتوانسته اند خود را تزکیه کنند و نتوانسته اند حقیقت را بر خود ترجیح دهند.

مشاور مفتی مصر: اجتهاد راهی مشروع و پویا برای حل اختلافات است

در بخش دیگر همایش مدیریت اختلافات فقهی، شیخ مجدی محمد عاشور در سخنان خود گفت: اختلاف علمای امت به ویژه در فروع و مسائل اجتهادی یکی از ویژگی های اسلام و نعمتی الهی است، اختلافات فقهی در عصر حاضر موجب دودستگی و تفرقه شده است امت اسلامی ثوابت و متغیرات دین را باهم در آمیخته اند و مساحت این دو را به درستی تعیین نکرده اند و همین نیز موجب ایجاد دو دسته شده است که یکی ثوابت دین را باور ندارد و همه چیز حتی اعتقادات و مبانی دینی و اخلاقیات و ارزش ها را قابل تغییر می داند و گروه دوم دین و دنیا را بر مردم سخت کرده و تمام دین را ثوابت غیر قابل تغییر می دانند و هرکس را با آنها مخالفت کند گناهکار و فاسق و اهل بدعت می دانند و او را تکفیر می کنند و خونش را مباح می پندارند.

مجدی عاشور ادامه داد: اختلاف نظر در فروع و مسائل ظنی یکی از سنت های آفرینش و ضروریات زندگی است که از زمان پیامبر مشهور بوده و در میان صحابه و تابعین علمای زیادی اهل اجتهاد بوده اند به گونه ای که تعداد آنها بیش از 80 مجتهد است که با هم اختلاف نظر نیز داشته اند و پس از آن اجتهاد در میان ائمه مذاهب چهارگانه رایج شد و مدارس علمی اهل سنت توسط آنها ایجاد شد.

وی تاکید کرد: منظور از مدیریت اختلاف فقهی راه و ابزاری است که فقها برای تعامل با مسائل فقهی مورد اختلاف ایجاد کرده اند و البته برخی نصوص قولی و فعلی نیز بر مشروعیت اجتهاد دلالت دارد و البته مجتهدان خود را یکی از منابع تشریع نمی دانند و کسی نیز آنها را انسان هایی قدسی و فوق بشر نمی داند، زیرا مجتهدان کسانی هستند که تولیدات و تلاش علمی گذشتگان را کامل می کنند و خود را برتر از دیگران نمی دانند.

استاد یونانی: پیامبر باب اجتهاد را برای اصحاب باز کرد

دکتر یوشار شریف داماد اوغلو استاد دانشگاه ارسطوتالیس یونان در رشته علوم اسلامی گفت: اختلاف فقهی از زمان پیامبر وجود داشت و ایشان نیز در مسائلی که نصی در مورد آن وجود نداشت اجتهاد می کرد و وحی نیز ایشان را تایید می کرد و پیامبر بود که باب اجتهاد را برای اصحاب باز نمود و پس از رحلت پیامبر نیاز مسلمانان به اجتهاد بیشتر شد زیرا مسائل و حوادث تازه ای پیش می آمد و دسترسی به وحی نیز وجود نداشت و بدین ترتیب اصحاب دست به اجتهاد و می زدند و راه هایی علمی برای دست یابی به حکم شرعی می یافتند.

داماد اوغلو در ادامه گفت: اختلاف دو نوع مذموم و پسندیده دارد و اختلاف نظر پسندیده اختلاف در مسائل فقهی و فروع دین است که منجر به قطع رابطه و دو دستگی و جدایی مسلمانان نشود و این اختلاف موجب رحمت است و تنوع نام دارد، اما اختلاف مذموم اختلاف در اصول و امور قطعی و بدیهی دین است که این نوع اختلاف در واقع تضاد است که ریشه در هوای نفس دارد.

مفتی سابق مصر: انحراف گروه های افراطی نتیجه عدم تربیت آنها در فضای علمی مناسب است

شیخ علی جمعه مفتی سابق مصر و عضو هیئت علمای الازهر در پیامی به این همایش که توسط شیخ سعد الازهری قرائت شد گفت: با وجود اینکه فقه معاصر به نظریات فقهی جدید مانند حق، واجب، ملکیت، شخصیت، ضرورت، التزام، عقود و ضمان توجه خوبی داشته است، اما همچنان راهی برای حل اختلافات فقهی نیافته است.

وی افزود: ما نیازمند راهی برای حل و فصل مسائل اختلافی هستیم، زیرا گروه های افراطی معاصر بسیار از این وادی دچار انحراف شده اند، زیرا آنها در فضای علمی مناسبی رشد نیافته اند و علم را از علمای ربانی نیاموخته اند و دل های آنها با پرداختن به اختلافاتی که باید مظهر رحمت الهی باشد قساوت گرفته و همچون سنگ شده است زیرا آنها تفاوتی میان امر ظنی و قطعی و ثابت ومتغیر نمی بینند و نگاه خوبی به فقه ندارند و مخالفان فقهی خود را تکفیر می کنند و امت اسلامی امروز در حال تطهیر خود از این جمود و افراط و چنگ زدن به راه اعتدال و میانه روی است.

علی جمعه ادامه داد: نوآوری در فتوا با نوآوری در اصول فقه و خود فقه مرتبط است و فتوا اگر با مراعات اصول فقه و بر اساس شرایط زمان و مکان صادر شود فتوایی سالم خواهد بود که به عنوان بخشی از فقه است و همین فتوا ممکن است با تغییر شرایط جای خود را به فتوای جدید بدهد اجتهاد امری است که در هر حال می توان به سراغ آن رفت زیرا اجتهاد چیزی نیست جز عمل عقل و نوآوری در فکر و راهکار و در نظر گرفتن نتایج و مقاصد و مصالح بندگان در دنیا و آخرت.

وی خاطرنشان کرد: البته برخی علما در این میان بنا به دلایلی که دارند با نوآوری در فتوا مخالفند و از جمله دلایل آنها این است که علم اصول به کمال رسیده و دیگر زمینه ای برای نوآوری در آن وجود ندارد که ما این ادعا را رد می کنیم و تاکید می کنیم که علم اصول فقه نیز نیازمند نوآوری و اصلاح صوری و جوهری است و بر این اساس ما نیازمند مشخص ساختن ابزار و روش و ضوابط این نوآوری هستیم و البته کسی هم حق ندارد از نوآوری های افراد منحرف به عنوان بهانه ای برای مخالفت با نوآوری استفاده کند.

رئیس اوقاف اهل سنت عراق: امت نیاز شدیدی به علمای خود دارد

عبداللطیف الهمیم رئیس اوقاف اهل سنت عراق در سخنان خود در این همایش گفت: امت اسلام نیاز فراوانی به علمای خود دارد و از سوی دیگر مشکل اختلاف فقهی نیازمند واقع بینی و توجه به این نکته است که ما نیاز داریم از تفکر خرافی به اندیشه ای منتقل شویم که ما را به تمدن و اندیشه متمدن برساند.

رئیس شورای اسلامی الجزایر: اسلام با پیروی از بزرگان رشد می کند

شیخ بوعبدالله بوغلام رئیس شورای اسلامی اعلای الجزایر در سخنان خود گفت: علما کسانی هستند که خیرخواه و پیشوای امت هستند و برای تدبیر امور دینی مردم امین هستند و البته تنها وظیفه علما رسیدگی به احکام عبادات و آخرت انسان ها نیست، بلکه یکی از وظایف آنها راهنمایی وتربیت مردم و رهنمون ساختن آنها به سوی ارزش هایی است که خدای متعال مشخص نموده است تا در سایه این ارزش ها زندگی انسان ها شایسته رضایت خدای متعال و سعادت در دنیا و آخرت باشد.

وی در مورد اهمیت نقش علما در ارتقای امت اسامی نیز گفت: علمای ربانی رهبرانی هستند که عدالت را در میان مردم برپا می کنند و مردم را به میانه روی و گذشت ومهربانی دعوت می کنند، اما هنگامی که علما از وظیفه خود دست بردارند هیبت امت اسلام درهم می شکند.

این عالم الجزایری ادامه داد: اسلام با پیروی از علما میان مردم پخش می شود و امت اسلامی امروز بسیار نیازمند کسانی است که گفتمان معتدل را به آنها منتقل کنند و مسلمانان را به کتاب خدا وتمدن عظیم اسلامی خود بازگردانند.

قاضی القضات فلسطین: چرا مردم را برای آزادی قدس بسیج نمی کنید؟

دکتر محمود صدقی الهباش قاضی القضات فلسطین نیز گفت: علم جهادی است که از عقل امت در برابر هر حمله یا محافظت می کند و عالم و امت اسلامی امروز با چالش های زیادی روبرو هستند که برخی از آنها جهانی و برخی مربوط به تروریست های داعش است که دین مسلمانان را ربوده اند و فکر جوانان را آلوده ساخته اند و ما باید فکر جوانان خود را از این گروه های افراطی بازپس بگیریم.

وی ادامه داد: یکی از چالش های پیش روی مسلمانان مسئله قدس است که روزگار زیادی بر آن گذشته و امروز ما در شهری زندگی می کنیم که ممکن است به زودی از امت جدا شود؛ اما ما بر این باوریم که مسلمانان قدس را رها نمی کنند و علما نیز وظیفه دارند قدس را حفظ کنند و شما وظیفه دارید عزلت و انزوای قدس و محاصره این شهر توسط صهیونیست ها را درهم بشکنید. چرا مردم را تشویق نمی کنید تا برای درهم شکستن محاصره این شهر مهم اسلامی کمر همت ببندند؟